Niet oordelen…*
‘Ik wil niet oordelen over mensen, maar dan moeten ze wel normaal doen’.
(Theo Maassen)
Een aantal jaren terug schreef ik het Mindfulness-werkboek voor nieuwTij. Omdat ik humor belangrijk vindt, het maakt vrij en licht, nam ik verschillende quotes op met een ‘lichte toets’, o.a. deze van Theo Maassen. Het is een voetnoot in het eerste hoofdstuk, de toelichting bij de eerste sessie in de cursus. In die bijeenkomst staan ‘gerichte aandacht’ en ‘niet-oordelen’ centraal.
Zo kom ik regelmatig deze quote over ‘normaal doen’ weer tegen… altijd goed ook om mezelf het belang van niet-oordelen te herinneren.
Het is een wonderlijk fenomeen dat we de neiging hebben om wat we niet kennen te bestempelen als ‘niet normaal’, en daarmee te veroordelen. Tegelijkertijd is het ‘de gewoonste zaak van de wereld’: het brein categoriseert ervaringen direct in gewenst of ongewenst, met voorkeur voor de eerste en afkeer van de tweede natuurlijk. Het is een neurologisch gegeven, onze eerste reactie wordt gestuurd door het overlevingsbrein. Dit leren kennen, herkennen geeft ruimte om er niet meer door gestuurd te worden. Victor Frankl zei dat zo: ‘Tussen stimulus en respons ligt de menselijke vrijheid’. De oefening is je automatische oordeel, je directe reactie, te gaan zien en vervolgens -populair gezegd- tot 10 te tellen voordat je tot een bewust gekozen respons komt.
Decennia terug was er een poster uit de psychiatrie met de tekst: ‘Wel eens een normaal mens gezien? En, beviel het?’ Het was een oproep om dat wat je opvalt aan medemensen niet als abnormaal te bestempelen, maar je eerder te verwonderen en in contact te blijven. Voor je het weet heb je al een pijl met oordeel afgeschoten… schot in de roos? Zelden!
In menig gezin, ook daar waar ik opgroeide, hoorde je nog al eens: ‘Doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg’. Soms misschien een nuttige oproep, maar ook een aansporing dat wat ‘eigen’ is weg te stoppen: ‘Wat zullen de mensen wel niet denken?’
Niet-oordelen maakt ruimte om wat je ziet in je omgeving als nieuw te zien, het houdt je open. Verwondering maakt ook ruimte voor verbinding, belangstelling en nieuwsgierigheid. Oordelen leidt tot uitsluiten: je behoort tot de ‘normalen’ of je behoort daar niet toe. Het is de basis van het denken in ‘wij’ en ‘zij’. Met respect voor je omgeving en voor jezelf je ‘eigen aardigheden’ ontwikkelen -en tot uitdrukking brengen- maakt ons gelukkiger mensen. Als vanzelf draagt dat bij aan begrip en ruimte voor de ander en zijn kwaliteiten, denken en kunnen.
En hoe zit het dan met het ‘laatste oordeel’ -en de angst daarvoor, waar velen mee zijn opgegroeid? Voor mij was het bevrijdend die ‘dreiging’ te vinden als een heel ander boodschap in ‘ a course in miracles’: Na het laatste oordeel, als je het oordelen kunt beëindigen, las ik, is er geen oordeel, geen veroordeling meer*. Wat een bevrijding is het om te leven na je laatste oordeel!
Met een glimlach concludeer ik dat ons land lange tijd een premier had die ons opriep ‘Normaal’ te doen, en de Gewone Man te eren. En daarmee komen ‘Normaal doen en Oordelen’ dicht in de buurt van een te nauw gesneden maatpak van impliciete normen, waarden en verwachtingen…
Als je reist kun je veel leren over De Gewone Man, over Normaal.
Wat in ons land, onze cultuur, gewoon en normaal is, is dat in Midden Afrika niet. Evenmin lijkt ‘De Gewone Man in India op De Gewone Mens in Peru, Mongolië, of China. Ook in eigen land vinden we vele vormen van ‘gewoon’, veel verschillende omgangsvormen en sub-culturen of ‘bubbels’ Bubbels waarbinnen we vinden wat vertrouwd is, waarin we gevoed worden en grond vinden om ruimte te maken voor wat vele andere vormen van normaal zonder die te veroordelen.
Laten we niet oordelen, maar genieten van de verschillen tussen mensen, met de wens dat ieder met het beste wat in haar/ hem is zijn bijdrage kan leveren aan een wereld als een kleurig palet.
Laten we ruimte houden voor verschillen in het bewustzijn van wat ons allen bindt: het verlangen gelukkig te zijn in een omgeving van gelukkige mensen. En dat dat verlangen de blijvende toesteen mag zijn voor wat me met elkaar afspreken in normen en waarden.
Oefening:
-Kijk iedere keer als je in gezelschap komt goed om je heen.
-Observeer de mensen aanwezig in de familiekring, de vergadering, het café of waar je ook bent.
-Stel vervolgens vast wat je indruk, mening, oordeel is over de verschillende mensen die je ziet.
-Doe dat bij ieder gezicht dat je ziet en sluit dat steeds af met een glimlach over je oordeel.
-Zo maak je ruimte voor een vrijere ontmoeting.
- verdere info over ‘a course in miracles‘
reacties: janweeda@hetnet.nl